مشرق: طراحي و ساخت ناوشکن(ناومحافظ) جماران دستاورد علمي و فني بسيار بزرگي بود که توسط نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران با همکاري وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و صنايع مختلف از سراسر کشور محقق شد. هر چند ابعاد علمي، صنعتي و نظامي اين ماجرا به خودي خود بسيار قابل توجه است اما مهمترين جنبه ساخت اين ناو حدوداً 94 متري و 1400 تني ايجاد خودباوري در بين متخصصان کشورمان بود که باور کردند آنچه تا به حال در داخل ساخته نشده به معني غيرقابل دسترس بودن آن نيست.

همين فضاي به وجود آمده که امروزه در کارخانجات نيروي دريايي ارتش نهادينه شده، راه را براي آغاز برنامه هاي بزرگتر و سخت تر از جماران باز کرده که ناوشکن جمهوري اسلامي ايران «سهند» نمونه اي از آنها است.

اين ناوشکن بر اساس بازنگري در طراح جماران، با ابعاد و وزن بيشتر، حجم تسليحات و طول مدت دريانوردي بالاتر طراحي، ساخته و به ياد ناوشکن(ناو محافظ) سهند که در 29 فروردين سال 67 به طور مستقيم توسط نيروي دريايي ارتش آمريکا مورد حمله قرار گرفت و غرق شد به اين نام خوانده مي شود.

ناوشکن جماران اولين محصول برنامه «موج» بود که ساخت آن از سال 1376 در بندرعباس شروع شده و در اواخر بهمن 88 با حضور فرمانده کل قوا به ناوگان عملياتي پيوست. محصول دوم اين برنامه با نام "ولايت" در بندرانزلي ساخته مي شود که در مراحل پاياني نصب تجهيزات و آزمايشات زيرسامانه ها بوده و هرچند براساس تصاويري که تا کنون منتشر شده ظاهر متفاوتي با جماران ندارد اما از سامانه هاي جديدتر که در زمان ساخت جماران در دسترس نبوده در آن استفاده شده است.

به گزارش مشرق، محصول سوم برنامه موج در خرمشهر و محصول چهارم آن نيز در بندرعباس ساخته مي شود اما "سهند" به عنوان محصول پنجم اين برنامه در حال ساخت در بندرعباس است که ويژگي هاي بالاتري نسبت به رده جماران دارد. برتري هاي سهند بر جماران در دو دسته کلي مشخصات فيزيکي و عملياتي قابل دسته بندي است که البته بخشي از برتري هاي عملياتي سهند بر نسل قبلي از بهبودهاي فيزيکي ناشي مي شود.

بدنه و روسازه

طول ناوشکن سهند کمي بزرگتر از جماران بوده و دستکم بين 95 تا 98 متر تخمين زده مي شود اما بيشترين عرض بدنه آن حداقل بين 11.5 تا 12 متر به نظر مي رسد که 15 تا 20 درصد بيشتر از جماران است.

بدنه اصلي(کاسه يا سوپراستراکچر) سهند از 20 بلوک مجزا که اغلب آنها به گفته مسئولان امر داراي چهار طبقه است تشکيل شده که پس از ساخت در حوض خشک در کنار هم قرار گرفته و متصل گرديده اند. اين در حالي است که بدنه اصلي جماران با طول کمتر از سهند، از 29 بلوک تشکيل يافته که نشانه افزايش توانمندهاي ساخت اين بخش است.

 

به علاوه به گفته فرماندهان نيروي دريايي ارتش، سازه اصلي اين ناو نيز نسبت به نسل قبل مقاوم تر است که آن را براي دوام در سخت ترين دريانوردي ها در درياهاي آزاد و دوردست توانمند نموده. بين بلوک هاي مختلف، ديواره هايي وجود دارد که آنها را از هم مجزا ساخته و تنها از طريق درب هاي تعبيه شده ارتباط اين بخش ها برقرار مي شود. اين کار براي جلوگيري از نفوذ آب و آتش از يک بلوک به کل کشتي در مواقع بروز حادثه اي براي ناو است.

 

روسازه اين ناو نيز داراي سه طبقه است که پل فرماندهي در بالاترين عرشه يعني 03 واقع و در نهايت ارتفاع بالاترين سطح عرشه سهند نيز نسبت به جماران بيشتر شده است.

از تفاوت هاي ظاهري عرشه هاي بالايي سهند با نسل قبلي مي توان به تغييراتي در شکل پل فرماندهي، انتقال بخش نصب رادار به پشت اين قسمت و قرارگيري دکل اصلي در پشت اين دو قسمت اشاره کرد که نسبت به طرح هاي اوليه اين ناو تفاوت دارد زيرا در تصاوير منتشر شده از طراحي رايانه اي(CAD)، دکل در پشت پل فرماندهي ديده مي شود ولي در سازه رونمايي شده به انتهاي عرشه 02 منتقل شده.

اين فضاي ايجاد شده احتمالاً براي قرارگيري آنتن و متعلقات رادار جستجوي هوايي است که ممکن است از نوع رادارهاي آرايه فازي با آنتن مسطح در باند S باشد که به گفته معاونت جهادخودکفايي نداجا قرار بود سال گذشته روي جماران نصب شود.

تسليحات

روي عرشه 01 ناو سهند و در قسمت تلاقي با انتهاي عرشه 02 محل خروجي گازهاي موتور بوده و فضاي بزرگي که پشت اين خروجي دود ايجاد شده محل نصب تجهيزات مختلف رزمي خواهد بود از جمله دستکم دو پرتابگر دوتايي موشک هاي ضد کشتي از نوع نور و يا قادر، توپ تک لول 40 ميليمتري فتح با نواخت 300 تير بر دقيقه با قابليت ضد موشک کروز و شايد توپ هاي 20 ميليمتري تک لول يا سامانه چند لول چرخان با کاليبر کمتر در دو سمت عرشه و قايق هاي نجات و قايق هاي موتوري.

به گزارش مشرق، نکته قابل توجه در زمينه اين عرشه ها يکدست بودن سطح بدنه از کاسه تا عرشه 02 است در حالي که در جماران مانند ناوهاي رده الوند در عرشه 02 محل عبور نفرات قرار داده شده که در سهند اين راهرو با سطح بدنه پوشيده شده که پنجره هاي کناري حاکي از وجود آن است. اين سطح به هم پيوسته بازتاب راداري کمتري براي پهلوي سهند ايجاد کرده ضمن اينکه افزايش عرض بيشتر سهند نسبت به جماران (به جاي افزايش طول براي جادادن تجهيزات) هم به کاستن از افزايش بازتاب راداري پهلو (که مي توانست ايجاد شود) منجر شده است.

اما بالاي بدنه اصلي که عرشه اصلي ناو را نيز تشکيل مي دهد مشابه ناوشکن جماران فضاي بزرگي براي حمل بالگرد قرار دارد که بخشي از افزايش طول بدنه در سهند، نصيب عرشه پرواز بالگرد در بخش انتهايي ناو(پاشنه) شده به طوري که سهند مي تواند بزرگترين بالگرد موجود در نيروي دريايي يعني "اس اچ - 3 سي کينگ"، «RH-53 سي استاليون» يا دو بالگرد از رده آگوستا-بل-212 را بپذيرد.

پرتابگرهاي سه تايي اژدرهاي ضدزيردريايي در ناوشکن سهند به احتمال بسيار بالا در همين عرشه و جلوي محل پرواز بالگرد مانند محل اژدرافکن هاي ناوشکن جماران قرار خواهند گرفت.

در بخش جلويي اين عرشه(سينه) ناو نيز که نسبت به جماران کمي افزايش طول داشته يک توپ 76 ميليمتري فجر27 نصب شده که يک سلاح تمام خودکار با قابليت انهدام اهداف سطحي و هوايي مختلف حتي موشک هاي ضدکشتي، نواخت تير بالغ بر 120 گلوله بر دقيقه، امکان هدفگيري با رادار و سامانه هاي الکترواپتيک و برد مؤثر 12هزار و برد نهايي 17هزار متر است که توسط صنايع دفاعي کشورمان ساخته شده.

مشابه خارجي اين توپ روي جديدترين ناوهاي ساخته شده در جهان البته با پوششي که براي کاهش بازتاب راداري از سطوح تخت برخوردار است مورد استفاده قرار مي گيرد.

آنگونه که فرماندهان نيروي دريايي در سخنان اخير خود ابراز داشته اند قابليت تهاجمي و تدافعي سهند حدوداً دو برابر جماران است که به نظر مي رسد بايد اين تفاوت را بيشتر در سامانه هاي موشکي آن جستجو کرد. بنابراين ممکن است مشابه ناوهاي چيني يا پاکستاني شاهد استفاده از دو پرتابگر 4 تايي موشک هاي ضد کشتي روي سهند باشيم که گوياي بهره گيري هوشمندانه تر از فضاي محدود روي ناو خصوصاً عرشه 01 سهند است.

همچنين پرتابگر موشک هاي سطح به هواي ميانبرد که روي جماران به دو پرتابگر جعبه اي افقي(به همراه دو محفظه ذخيره پشت اين پرتابگرها) بسنده شده روي سهند به دليل فضاي در دسترس بيشتر، افزايش خواهد داشت. فضاهاي احتمالي براي قرارگيري اين پرتابگرها بر مبناي تصاوير رايانه اي منتشر شده، پشت توپ اصلي در سينه ناو، روي عرشه 01 و جلوي پل فرماندهي که فضاي آن هم تا حدودي نسبت به جماران بيشتر شده و در نهايت روي خود محل اصلي تسليحات در عرشه 01 که به آن پرداختيم، است.

البته ممکن است متخصصان کشورمان براي تغذيه اين پرتابگرها از محل هاي ذخيره جعبه اي شکل، زير پرتابگرهاي اصلي هم استفاده کنند که بازهم به استفاده بهينه از فضاي محدود عرشه براي افزايش پايايي رزمي سهند منجر خواهد شد.

خصوصيات حرکتي

ناوشکن سهند از سامانه رانش بهتري نسبت به نسل قبلي خود برخوردار است که از طريق دو محور(شفت) به دو پروانه ناو نيرو مي دهد. ظاهراً اين ناوشکن از چهار موتور ديزلي برخوردار است که تقريباً در ابتداي نيمه عقبي ناو و در پائين ترين طبقه بدنه قرار دارند.

به گزارش مشرق، سهند قدرت مانور بالاتري هم نسبت به جماران دارد. پروانه هاي اين ناوشکن قابليت تغيير زاويه دارند که برتري قابل ملاحظه اي نسبت به نسل قبلي ساخته شده در ايران محسوب مي شود. با تغيير زاويه اين پروانه ها، کشتي با سرعت بيشتري تغيير جهت مي دهد و در واقع مي توان اين قابليت را به نوعي، مشابه توانايي تغيير بردار رانش در هواپيماها دانست.

به نظر مي رسد سهند چندان سنگين تر از جماران نبوده و کمتر از 2هزار تن جرم داشته باشد. با اين وجود 4 موتور اين ناو که پيش از به آب اندازي بدنه اصلي در آن نصب شده بودند توانايي رساندن سهند را به سرعت مناسب دارند.

از خصوصيات عملياتي مهم ناوشکن سهند مي توان به قدرت دريانوردي بالاي آن اشاره کرد به طوري که اين ناو بدون پشتيباني قابليت بيش از 150 روز دريانوردي آن هم در آب هايي با تلاطم بسيار بالا را دارد که به مدد سازه قوي تر آن بدست آمده است.

مشابه خارجي ناوشکن سهند قيمتي بالغ بر 300 ميليون دلار دارد که در ايران با رقمي به مراتب کمتر از يک سوم آن ساخته مي شود. به علاوه اين رده از شناورهاي رزمي توسط سازندگاني متشکل از شرکت هاي چند کشور مخلتف ظرف 3 تا 4 سال ساخته مي شود که قرار است در ايران بين 2 تا 3 سال به نتيجه نهايي برسد. همانطور که بدنه اين ناو نيز سه ماه زودتر از زمان پيش بيني شده يکساله به آب انداخته شد.

در واقع هر چند طراحي بهتر، هوشمندانه تر و پخته تر سهند در کنار برخورداري از تجهيزات بيشتر و قابليت هاي عملياتي بعضاً دو برابر جماران، برتري هاي اصلي سهند نسبت به آن محسوب مي گردد اما شايد يکي از جنبه هاي اصلي ساخت ناوشکن سهند که مانند جماران در تمام شرايط آب و هوايي بندرعباس که در اکثر روزهاي سال گرم و شرجي است، در سه شيفت کاري ساخته مي شود، اثبات توانمندي متخصصان کشور در ساخت يک شناور غول پيکر و مجهزتر در مدت زماني کمتر از يک سوم نسل قبلي آن است، آن هم با درصد بومي سازي بسيار بيشتر و نزديک به 100 درصد.

الحاق موج 3، 4 و خصوصاً موج5 يعني سهند به عنوان محصولات بومي به ناوگان جنوب نداجا که باعث افزايش ناوهاي رزمي موشک انداز متوسط و بزرگ آن به 8 فروند مي شود توانمندي بسيار بيشتري به اين نيروي راهبردي به ويژه در مأموريت هاي دوربرد و در اقيانوس هاي دوردست خواهد داد.

با توجه به ويژگي هايي که فرماندهان نيروهاي مسلح کشورمان براي اين ناوشکن ايراني بيان کرده اند، اين شناور مي تواند در زماني قريب 3 هفته مسير 16 هزار کيلومتري مرزهاي ايران تا سواحل آمريکا (در محدوده آبهاي آزاد و بين المللي) را طي کرده و ماموريتهاي محوله را به انجام برساند که با اين اوصاف، بايد منتظر ماند و ديد آيا اين ناو مدرن و ارتقاء يافته ايراني، پس از 2500 سال رکورد دريانوردي نظامي توسط يک حکومت مستقل در ايران را خواهد شکست.